Bardzo lubimy czytać o wskazaniach do jakiejś formy terapii, leczenia. Zapewne dlatego, że wskazanie jest już pewną formą diagnozy, a diagnoza staje się podstawą terapii. Terapia staje się dalszą diagnozą. Z drugiej strony czytanie wskazań daje nadzieję terapeucie/rodzicowi na to, że w końcu znajdzie coś odpowiedniego dla wybranego klienta/dziecka.
Proces diagnozy dzieci wymaga olbrzymiego doświadczenia klinicznego, solidnej wiedzy i doskonałej wręcz zdolności obserwacji zachowania, nadawania znaczenia zachowaniom. Oczywiście otwarte serce na dziecko jest nieodzowną podstawą do osiągnięcia wskazanych wcześniej umiejętności.
Piszę o tym wszystkim dlatego, że w przypadku terapii dzieci umysł może podpowiadać nam jedno, a emocje mogą mówić drugie. Dlatego warto mieć świadomość obu. Sandplay znacząco ułatwia terapeucie zobaczenie i odczuwanie problemów dziecka poprzez obserwację obrazów tworzonych przez dziecko w piaskownicy oraz obserwację ruchów towarzyszących temu procesowi.
Dla jakich klientów polecane jest Sandplay?
Przejdźmy do wskazań – powyższy wstęp miał na celu pokazanie uniwersalności narzędzia, jakim jest Sandplay, narzędzia, które umożliwia rozmowę nawet wtedy, kiedy nie ma takiej możliwości: po traumie (traumatyczne doświadczenia są zakodowane w mózgu i w ciele, dlatego terapia powinna być też oparta na zmysłach), w żałobie, w depresji, przy zaburzeniach okresowych np. zaburzeniach emocji trwających latami. Poniżej zamieszczam bardziej szczegółową listę wskazań:
zespół Aspergera
autyzm
opóźniony rozwój umiejętności komunikowania się
opóźniony rozwój mowy
opóźniony rozwój emocjonalny
opóźniony rozwój społeczny
obniżona sprawność słuchowa, głuchota
obniżona sprawność funkcjonowania społecznego
obniżona sprawność komunikowania się (zaburzenia mowy, jąkanie się)
obniżona sprawność ruchowa
mózgowe porażenie dziecięce
obniżona sprawność psychofizyczna z powodu chorób somatycznych
zaburzenia tworzenia relacji i komunikowania się
zaburzenia związane z lękiem społecznym
depresja
zaburzenia afektu
zaburzenia związane z lękiem separacyjnym
zaburzenia przystosowania
zaburzenia lękowe
zaburzenia wyrażania emocji
Lista ta nie wyczerpuje możliwości Sandplay. Mój najmłodszy klient, który sięgnął do piaskownicy, miał niecałe trzy lata. Wszedł do piaskownicy, znajdującej się na podłodze, i usiadł w piasku. Najpierw zaczął się bawić tylko piaskiem, potem wyszedł z piaskownicy i zaczął znosić do niej różne obiekty. Jego mama powiedziała, że po raz pierwszy tak spokojnie się bawił. Wygląda na to, że potrzebował doświadczyć piaskownicy, granic, a potem dopiero zaczął wykorzystywać figury.
Inny przykład terapii w piaskownicy dotyczy 5-letniej dziewczynki. Jej proces zakończył się ujawnieniem. Sami wiecie, co później się dzieje zgodnie z prawem.
Terapia w Piaskownicy – Terapia bez słów
W terapii opartej na słowie często pytamy: „Jak się z tym czujesz?”. Oczekujemy, że klienci zwerbalizują swój ból i frustrację, aby przetworzyć problemy i rozpocząć leczenie. Czy to jest konieczne? Klienci bez względu na wiek mogą nie być w stanie wyrazić swoich historii i towarzyszącego im bólu poprzez samą werbalizację. Dotyczy to dzieci, dotyczy młodzieży, dotyczy także dorosłych. Dlaczego warto stosować terapię Sandplay z takimi klientami? O tym opowiem w kolejnym poście z naszego cyklu o Sandplay.