Czy piasek może być medium terapeutycznym? Jeśli tak, to jak zadbać o jego efektywny udział w procesie?
Zacznijmy od tego, że piasek piaskowi nierówny. Pod słowem „piasek” może kryć się piasek rzeczny (ten wiślany jest naprawdę wyjątkowy), piasek plażowy, piasek do piaskownic ogrodowych, piasek stosowany w budownictwie, np. do tynków kwarcowych, piasek do akwarium. Każdy z nich jest inny w swojej strukturze, a tym samym zapewnia różne wrażenia kinestetyczne. Zbyt gruby może powodować nadmierne pobudzenie, a zbyt drobny będzie bardziej kojarzył się z pyłem.
Piasek do Sandplay – który wybrać?
Gdy po raz pierwszy wiele lat temu przyniosłam do gabinetu piasek i umieściłam go w piaskownicy, wydawało mi się, że najważniejszy element, czyli piaskownica z piaskiem, są już gotowe. Po kilku sesjach z piaskownicą w gabinecie było pełno kurzu na figurach i na półkach. Piasek tak bardzo się pylił, że jego użycie kojarzyło mi się raczej z placem budowy, nad którym zawsze unosi się chmura pyłu, niż z możliwością wejścia w głęboki proces. Nie używajcie więc piasku z budowy czy z dziecięcej piaskownicy, bo taki piasek nie jest przepłukany z kurzu i pyłu. Samodzielne umycie piasku jest czasochłonne, a na dodatek nieefektywne, gdyż drobne pyłki i tak zostają na ziarnach piasku.
Z mojego doświadczenia wynika, że najlepiej w piaskownicy sprawdza się piasek do akwarium: jest drobny, ma delikatną i równą strukturę ziaren. Nie ma w nim też kamyczków, które mogłyby miejscowo podrażniać skórę dłoni klienta, u dzieci szczególnie wrażliwą. Ja osobiście uwielbiam piasek… to Cię pewnie zaskoczy – do tynków kwarcowych. Przed pierwszym użyciem można dodatkowo wysterylizować go lampą UVC. Każde ziarno tego piasku ma tę samą wielkość, która tworzy strukturę aksamitu w piaskownicy. Piasek ten jest wręcz krystalicznie czysty. Wystarczy dodać wody i ręce same zanurzają się w proces. Piasek jest środkiem, który umożliwia wyrażanie silnych uczuć, ponieważ można go rzucać, podrzucać, formować, tynkować, kopać i wygładzać; można w niego uderzać z wielką siłą, jak też głaskać dłonią lub pędzelkiem. Piasek jest czymś więcej niż tylko medium terapeutycznym. Jest to środek do wyrażenia samego rdzenia tego, kim jesteśmy. Rzeczywiście, jak Dora Kalff (1981) tak zwięźle stwierdziła: „Akt zabawy w piasku pozwala pacjentowi zbliżyć się do własnej totalności”. Dlatego też piasek staje się sam w sobie medium terapeutycznym.
Piaskownica do Sandplay – zrób ją sam!
Teraz o piaskownicy: można ją wykonać z desek drewnianych. Ja najbardziej polecam drewnianą sklejkę wodoodporną o grubości około 8 mm. Dzięki temu piaskownica będzie stosunkowo lekka i przyjmie wiele litrów wody wlewanej przez klientów podczas sesji. Piaskownica powinna mieć rozmiary 50 cm x 70 cm x 8 cm. Dno piaskownicy oraz ścianki boczne należy pomalować niebieską farbą wodoodporną. Taka piaskownica do Sandplay jest idealna! Ale czy zawsze realna? Na początek proponuję zakupić w IKEA (koszt około 20-30 zł) duży, płaski pojemnik pod łóżko (mają one niskie ścianki boczne) i wsypać do niego piasek (10 kg piasku do akwarium to koszt rzędu 30 zł). I już macie medium terapeutyczne dla dzieci i dorosłych; dla pojedynczych klientów, jak też całych rodzin. Proces będzie toczył się sam